Referenties/Persberichten/ |
||
Trouw, 11 december 2001 Doen als in het jubeljaar Miek Smilde Nog nooit is zoveel over geld gepraat als nu. Maar wat betekent geld in een individueel leven? Reind Breman, adviserend directeur/eigenaar Bremangroep in Genemuiden. ,,Geld is beroerder dan drank en drugs. Wie te veel heeft, probeert alles goed te praten.'' Als het aan Reind Breman (1937) ligt, is het industrieterrein van Genemuiden de geboorteplaats van de nieuwe economische wereldorde. Hij ontwierp een systeem waarin niet alleen plaats is voor winst, maar ook voor persoonlijke ontplooiing, opvang van zwakkeren, gedeelde verantwoordelijkheid. ,,Het communisme heeft gefaald, omdat het elke inventiviteit uit de mensen heeft gehaald'', zegt Breman in de eenvoudige ontvangstruimte van het hoofdkantoor. ,,Kapitalisme faalt, omdat het dwingt tot slecht handelen. Alleen de aandeelhouder telt. De werkelijke waarde van een bedrijf - de mensen die er werken en hun geluk, de zorg voor arbeidsongeschikten - verdwijnt niet zomaar.'' Reind Breman werd geboren als de middelste zoon van 'kleine Tymen', een door polio gehandicapte fietsenmaker uit Genemuiden. Het zwaar-reformatorische gezin was in de herinnering van de zoon 'straat- en straatarm, we ventten met closetpapier'. Zijn vier broers gingen naar de ambachtsschool, maar Reind droomde van een carrière als sportinstructeur en deed de mulo. Maar zijn vader brak zijn been, Reind moest bijspringen in het bedrijf. Langzaam breidde de zaak zich uit. Breman en zonen zochten hun heil in de bouwwereld, later in elektrische installaties en loodgieterswerk. Dankzij het aardgas kon de familie in de jaren zestig de zaak verder uitbouwen met de aanleg van centrale-verwarmingsinstallaties. Het bedrijf groeide spectaculair, in 1971 zette het 12 miljoen gulden om. Datzelfde jaar introduceerde Reind een nieuwe vorm van bedrijfsvoering, die hij enigszins gekscherend aanduidt als 'het bremanisme'. Kern van het systeem: de directeuren- aandeelhouder kunnen niet zelf bepalen wat zij met hun geld doen, maar delen de zeggenschap met de 1200 werknemers van het bedrijf dat is opgesplitst in 35 werkmaatschappijen. Het familiebezit is ondergebracht in een holding. Naast een normaal inkomen als directeur -in het geval van Reind Breman 140 000 gulden (63000 euro) per jaar- ontvangen de eigenaren jaarlijks een vaste rente over het vermogen, gerelateerd aan de staatsobligatie. De winst wordt niet uitgekeerd aan de aandeelhouders, maar komt in de centrale pot. Daaruit kunnen de bedrijven putten, bijvoorbeeld om nieuwe investeringen te doen. Ook werkmaatschappijen waarmee het minder goed gaat, kunnen een beroep doen op de overkoepelende bv. Alleen na toestemming van personeel én aandeelhouders gezamenlijk, kunnen uitkeringen worden gedaan. Het personeel, dat jaarlijks een winstuitkering krijgt, heeft bovendien volle zeggenschap over directeursbenoemingen. Het zilverkleurige visje, het ichthus-teken, op de auto's achter de gebouwen laat zien dat het bremanisme christelijke wortels heeft. Toch schroomt Breman zijn overtuiging al te nadrukkelijk op zijn economische model te leggen. ,,Dat was altijd een reden het af te branden'', zegt hij. ,,Terwijl het mij niet gaat om mooie kreten.'' In de Bijbel, zegt Breman, komen rijke mensen er niet goed af. Rijkdom wordt 'absoluut niet' niet veroordeeld, maar er wordt voor gewaarschuwd. ,,Als christen moet je eigenlijk in een tent wonen. Je moet de pinnen niet te vast zetten in dit tijdelijke leven. Hoe meer aards goed, hoe groter de neiging de pinnen diep in de grond te slaan.'' Ook het jubeljaar, uit Leviticus 25, speelt een rol in het systeem van Breman. Daar staat dat iedereen na vijftig jaar zijn bezit moet inleveren, opdat een nieuwe generatie opnieuw kan beginnen. ,,Zo gaat het natuurlijk nog steeds'', zegt hij. ,,De een wordt rijk, de ander moet zich maar zien te redden.'' Volgens de ondernemer betekent het jubeljaar in onze tijd dat we niet mogen drijven op het bezit van onze vaders, maar dat we allemaal onze eigen broek moeten ophouden. Nog belangrijker vindt hij dat iedereen de volle kans krijgt zich te ontplooien. ,,Daarvan is nu natuurlijk geen sprake. Het dubbeltje heeft nog steeds moeite een kwartje te worden.'' En toch, benadrukt Breman, gaat het in zijn economische orde niet alleen om bijbelse waarden. Ook de problemen van vererving spelen een rol. De hoeveelheid geld die omgaat in bedrijven is tegenwoordig zo groot dat er niet meer te vererven valt. Als de oudste van vijf kinderen een boerderij van 10 miljoen gulden overneemt hebben de andere vier recht op hun erfdeel: ieder twee miljoen. Om hen te kunnen betalen, moet de oudste geld lenen waarover hij rente moet betalen, terwijl hij tegelijk moet investeren. Dat lukt dus niet, concludeert Breman. ,,Je ziet ook geen nieuwe bedrijven meer beginnen. Ja, dames en heren met een tasje die een adviesbureautje starten. Maar dat is niet wat ik een bedrijf noem, met middelen, auto's. Dan ben je zo een paar miljoen kwijt. Dat is niet meer op te brengen.'' Dan zijn er nog zijn ideeën omtrent personeelsmanagement. Breman heeft het over 'dienende' managers, die hun werknemers proberen te overtuigen en niet kunnen dwingen. Een dienende directeur heeft volgens hem meer te vertellen dan een heersende, als hij het tenminste goed doet. ,,Ik geef mensen advies, maar zij moeten zelf beslissen. Ik ben ook voor iedereen aanspreekbaar, dat zit in het systeem.'' Meer aandacht voor welzijn dan voor welvaart levert op den duur, hoopt Breman, een andere maatschappij op. Zelf heeft hij bijvoorbeeld 150 WAO'ers in dienst - dat haalt een 'normale' werkgever niet in zijn hoofd. Aandeelhouders willen minder mensen, meer machines en nog meer geld. Breman daarentegen wordt aangestuurd door 1200 mensen. ,,Ze weten dat ook zij, als ze arbeidsongeschikt zouden worden, op een vangnet kunnen rekenen. Daarom blijven ze hier.'' Een drukkerij en een tandartsenpraktijk in de omgeving van Genemuiden namen Bremans manier van werken over. Begin dit jaar verkocht de Bremangroep een deel van de zaak aan energiebedrijf Essent onder beding dat de bijzondere bedrijfsvoering zou worden gehandhaafd. Nuon wilde het hele bedrijf opkopen, maar dat wilden de werknemers niet. Essent had belang bij een servicebedrijf, en ging akkoord met de voorwaarden. Het energiebedrijf betaalde een bedrag aan aandelen, en het heeft daarover nu net zoveel te zeggen als het personeel. Daaraan moest Essent volgens Breman wel wennen, 'maar tot nu toe loopt het voortreffelijk'. Breman zelf heeft zijn systeem inmiddels naar het voormalige Oost-Duitsland geëxporteerd in een werkmaatschappij. Dat zijn economische model nog niet wereldwijd naam heeft gemaakt, wijt Breman aan de mentaliteit van alles of niets. ,,Sommigen hebben het geprobeerd, maar als puntje bij paaltje kwam, kozen ze toch voor zichzelf. Mijn systeem behoedt me daarvoor, omdat ik rekening moet houden met het personeel en niets zelf kan beslissen. Het corrigeert zichzelf.'' Geld is het grootste kwaad, zegt hij. ,,Geld is beroerder dan drank en drugs. Wie te veel heeft, probeert alles goed te praten, ook vanuit het geloof.'' Topmanagers die geloven dat zij de miljoenen die zij verdienen waard zijn, draaien zichzelf een rad voor ogen. ,,Ik krijg wat de mensen denken dat ik betaald moet krijgen, en ik doe uit respect voor de medewerkers niet mee met de winstuitkering. We hebben met de broers nooit meer verdiend, maar daarvan zijn we niet slechter geworden. Ik kan met de rente alleen al doen en laten wat ik wil.'' Hij vertelt over een van de broers Baan, ook van reformatorischen huize, die een keer in Genemuiden op bezoek kwam. Breman zei hem dat hij helemaal doordraaide, dat zijn bedrijf niks meer te maken had met waarde. ,,Baan was 16 miljard gulden (7 miljard euro) waard, nou, je hebt gezien wat er is gebeurd. Baan gaf mij natuurlijk geen gelijk, zat toen nog op rozen. Als ik hem nu in het hart zou kijken, zou ik zien dat hij het ook anders had willen doen.'' Achteraf zien wat je allemaal fout hebt gedaan, zegt Breman, is funest. Je moet de fout voorkomen. ,,Ik ben blij dat we in de familie geen ruzie hebben gekregen, dat ik het geloof heb behouden. Ik ben ervan overtuigd dat dit systeem gemeengoed wordt.'' Copyright: Smilde, Miek OPTIMAAL VITAAL® /CHINESE GUASHATHERAPIE MeiHan Institute Opleidingen en cursussen INTEGRALE COACHING van burn-out Referenties / Persberichten / Feedback Deze website: http://home.wanadoo.nl/guasha is uitsluitend voor persoonlijk gebruik. Het mag niet worden aangewend voor geldelijk gewin, commerciële doeleinden, uitgaven of publicaties. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaargemaakt door middel van druk, opslag, fotocopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Last update: 09/10/05 |